Có thể bạn sẽ thích
Mạng xã hội Hàn Quốc những ngày tháng 9 năm 2019 sục sôi trước sự ra đi của nữ ca sĩ Goo Hara. Trên không gian mạng, netizen tiếc nuối, xót thương cho cô gái trẻ. Ngoài đường phố, có những tấm biển biểu tình được giơ lên, phản đối revenge porn.
“Cuộc sống của tôi không phải bộ phim khiêu dâm cho bạn xem.”
Revenge porn (trả thù tình bằng cách đưa những hình ảnh nhạy cảm của người khác lên các nền tảng công khai) không phải là một vấn nạn mới, đặc biệt tại các quốc gia như Hàn Quốc, nơi các làn sóng biểu tình phản đối revenge porn đã xuất hiện trong nhiều năm gần đây. Revenge porn được cho là nguyên nhân dẫn đến nhiều vụ tự tử tại Hàn Quốc; đặc biệt sự ra đi đầy tiếc nuối của nhiều ngôi sao Hàn Quốc cũng được cho rằng bởi các vụ trả thù thiếu đạo đức này.
Khởi nguồn của revenge porn là những trò đùa cợt và trả đũa đơn thuần, muốn tìm ra những hình ảnh mà người kia muốn giấu kín để có thể hạ thấp, mạt sát và miệt thị đến mức tối đa về hình thể lẫn phẩm cách của người bị hại. Luôn có một khoảng “vênh” nhất định giữa ý định trả đũa của hung thủ và khả năng nhìn nhận hậu quả gây ra cho nạn nhân. Từ những hình thức đơn giản như các bức ảnh nhạy cảm cho tới việc đăng tải những đoạn clip, footage quay lén, revenge porn đã để lại không ít hậu quả cho các nạn nhân và tập trung chủ yếu vào nữ giới.
Đa phần các vụ revenge porn ở Việt Nam đều không công khai, ẩn danh trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, tới thời điểm hiện tại, việc chia sẻ hình ảnh nhạy cảm của người khác lên mạng xã hội núp bóng những trò đùa đã không còn nằm trong bóng tối khi nhiều người công khai đăng tải, cười cợt và thỏa mãn với việc xúc phạm người khác.
Mới đây nhất, khởi nguồn từ một “drama” trên mạng xã hội điển hình trong giới người nổi tiếng với các màn “đá xoáy” nhau qua các status, vụ việc leo thang hơn khi nam chính trong câu chuyện, vốn là một người nổi tiếng với gia thế và tài sản “khủng”, quyết định đăng tải hai bức hình nhạy cảm của một cô gái, đã được chụp từ cách đây nhiều năm – dù đã được bôi mờ mặt nhưng cộng đồng mạng vẫn có thể đoán được nạn nhân là ai. Từ một cuộc “đấu võ mồm” thường thấy, vụ việc đã chuyển sang hình thức miệt thị tình dục và có yếu tố revenge porn, gây hấn bằng các hình ảnh quá khứ nhạy cảm của người khác.
Có nhiều điều để công chúng suy ngẫm từ hai bức ảnh. Khi kéo qua một lượt bình luận bên dưới hai bức ảnh, bạn sẽ thấy không ít sự hỉ hả, cười đùa và bình luận tag nhau vào để xem và bàn tán về cú ngoặt của drama đã kéo dài nhiều ngày. Thân thể của một người phụ nữ lại tiếp tục trở thành một đề tài được bàn tán. Thế nhưng, nhiều hơn trong đó, chính là sự phẫn nộ, bức xúc tột độ vì thái độ ngang nhiên công khai đăng tải hình ảnh nhạy cảm của một phụ nữ chỉ để chế nhạo và tấn công. Dẫu cho họ đang trong một cuộc khẩu chiến, tranh cãi, bất đồng, hoặc bất cứ thứ gì giống thế – điều này vẫn là không thể chấp nhận được, nhất là trong thời điểm mà chúng ta bắt đầu nói nhiều hơn về miệt thị ngoại hình và bắt nạt online.
Nếu có ai quyết định công khai chỉ trích bài đăng đó, câu trả lời nhận được sẽ là “đùa thôi mà, gì đâu căng?” Bất cứ thứ gì không được giải thích hợp lý trên mạng xã hội đều có thể quy về một trò đùa. Họ đùa cợt về thân thể phụ nữ, về xâm hại tình dục, về xu hướng tính dục,… Họ đùa về tất cả mọi thứ, chỉ không đùa về những sai lầm của bản thân vì bản thân không bao giờ sai. Bình thường hóa những trò đùa như vậy, hôm nay có thể chưa thấy hậu quả nhưng không ai biết trước được rằng, một ngày nào đó, sẽ không có những vụ việc đau lòng như sự ra đi của nhiều người nổi tiếng cũng là nạn nhân của các vụ camera quay lén, trả thù bằng hình ảnh nhạy cảm.
Và chúng ta cũng phải tự đặt câu hỏi làm sao để đối diện với sự tức giận của bản thân với một người khác? Những vụ việc như vậy có thể mới mẻ hoặc gây được nhiều chú ý khi cả hai bên đều là người của công chúng. Nhưng còn trong cuộc sống thường ngày, nơi mà Tumblr hay Twitter vẫn đầy rẫy những bức ảnh nhạy cảm của người khác được đăng tải, lan truyền với tốc độ chóng mặt? Nơi chỉ một comment “xin link” là vài phút sau, người ta bỗng thấy cơ thể của một người – đặc biệt là phụ nữ, bị phơi bày trên mạng xã hội để thỏa mãn niềm vui và sự hiếu kỳ của người khác?
Cách chúng ta đối diện với những người mình ghét sẽ nói nhiều hơn về bản thân mỗi người hơn cách chúng ta cư xử với những người mình yêu quý. Bạn có thể sống lý trí cả một đời nhưng chỉ một phút cảm tính, không kiểm soát bản thân khỏi cơn giận dữ, sẽ hủy hoại cuộc đời của một người khác và đôi khi cả chính bản thân bạn. Đối xử với người yêu thương cần sự quan tâm nhưng đối xử với người mình ghét cần sự khoan dung; để quan tâm thì dễ chứ để khoan dung là cả một hành trình dài không phải ai cũng thành công.
Chúng ta cũng nên hiểu rằng, đẳng cấp không nằm ở tiền bạc tài sản hay những địa vị trong xã hội vốn là các giá trị tưởng tượng được gây dựng từ sự tung hô của người khác. Đẳng cấp của một người thể hiện trong cách hành xử với từng vấn đề đối diện trong cuộc sống. Dù là dễ hay khó. Yêu hay ghét. Cuộc đấu khẩu giữa hai người trên sẽ không có hồi kết và chắc chắn không có thắng thua nhưng công chúng đã có ít nhiều những thay đổi cách nhìn về nhân vật nam chính trong câu chuyện. Là người của công chúng đi cùng với trách nhiệm trước truyền thông và các giá trị của xã hội, mọi điều bạn chia sẻ đều có thể trở thành một hiện tượng, một trào lưu mới trên không gian mạng. Câu chuyện của mỗi cá nhân, nhất là những cá nhân nổi tiếng, khi xuất hiện trên các nền tảng với yếu tố lan truyền, đều có thể trở thành các vấn đề chung nếu không kiểm soát được.
Thân thể một người phụ nữ không phải nơi để ai đó có quyền đánh giá đạo đức của họ; nhưng khi một người đăng tải hình ảnh thân thể phụ nữ lên mạng xã hội không có sự cho phép, đó là lúc cộng đồng cần lên án đạo đức và nhân cách của những người chủ đích làm điều đó.
